โรคสครับ ไทฟัส

ย่างเข้าหน้าหนาว หลายคนมีโปรแกรมไปเดินป่า หรือตั้งเต็นท์ค้างแรม ในป่าเขา เพื่อผ่อนคลายความเครียดจาก การทำงาน แต่ถ้ากลับจากการท่องเที่ยวแล้วปรากฏว่า มีไข้ ไม่สบาย โรคหนึ่งที่อยากให้พึงสังวรไว้ คือ “โรคสครับ ไทฟัส”

เกี่ยวกับเรื่องนี้ นพ.มานิต ธีระตันติกานนท์ อธิบดีกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข บอกว่า โรคสครับ ไทฟัส เป็นหนึ่งในกลุ่มโรคไข้รากสาด ที่เกิดจากเชื้อ ริกเกตเซีย ตามธรรมชาติเป็นโรคติดต่อของสัตว์ป่าโดยเฉพาะสัตว์ตระกูลฟันแทะ เช่น หนู กระแต กระจ้อน โดยเชื่อว่าเชื้อริกเกต เซียที่อยู่ในสัตว์ฟันแทะจะไม่ทำให้ สัตว์นั้นมีอาการของโรค เชื้อนี้ติดต่อจากสัตว์ตัวหนึ่งไปอีกตัวหนึ่งได้โดยถูกไรอ่อนที่มีเชื้อกัด

บังเอิญคนเข้าไปในแหล่งที่ไรอาศัยอยู่ และถูกไรอ่อนกัด โดยเฉพาะในบริเวณร่มผ้า แล้วปล่อยเชื้อริกเกตเซียออกมา หลังถูกกัดประมาณ 10-12 วัน จะมีไข้สูง ปวดศีรษะมาก คลื่นไส้ อาเจียน หูอื้อ เหงื่อออก หนาวสั่น ปวดเมื่อยตามตัว บางรายอาจมีอาการปวดน่อง ตาแดง ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ มีตับโต ม้ามโต

ผู้ที่ถูกไรอ่อนกัด ประมาณ 30-40% จะมีแผลบุ๋มสีดำ รูปร่างกลมออกรี ขอบนูนเรียบ ขนาดประมาณ 0.5-1.5 เซนติเมตร ลักษณะคล้ายแผลถูกบุหรี่จี้ แต่ไม่เจ็บ ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของโรคนี้ หลังมีไข้ประมาณ 4-5 วันบางรายจะมีผื่นนูนแดงตามตัว กระจายไปตามแขนขา ซึ่งจะหายไปใน 2-3 วัน บางรายอาจมีอาการทางปอด ในรายที่รุนแรงอาจมีอาการทางสมอง คอแข็ง เสียชีวิตได้

หากมีอาการเหล่านี้หลังกลับออกจากเที่ยวป่า ภายใน 2 สัปดาห์ ควรรีบไปพบแพทย์ พร้อมแจ้งประวัติการไปเที่ยวป่าให้แพทย์ทราบ เพื่อรับการรักษาโดยเร็ว ไม่ให้อาการรุนแรงถึงชีวิต ซึ่งโรงพยาบาลทุกแห่งมียาปฏิชีวนะรักษาโรคนี้หายขาด

วิธีที่ดีที่สุด คือ การป้องกันตนเองไม่ให้ถูกไรอ่อนกัด หรือไม่เข้าไปในพื้นที่ที่ สงสัยเป็นที่อยู่ของไรอ่อน เช่น กองฟางในท้องนา ในป่าโป่ง ชายป่า ป่าละเมาะ ไร่สวน หลีกเลี่ยงการนั่งและนอนกับพื้นดินติดบริเวณพุ่ม ไม้ ป่าละเมาะ หรือที่หญ้าขึ้นรก ใช้ยาทากันแมลงกัดเมื่อจำเป็นต้องเข้าไปในพื้นที่เสี่ยง แต่งกายให้รัดกุม โดยเอาขากางเกงใส่เข้าไปในรองเท้า และใส่เสื้อในกางเกง ส่วนที่อยู่ นอกร่มผ้าให้ทายากันแมลงกัด ใส่รองเท้าบู๊ตหลังจากออกจากพื้นที่เสี่ยงให้เปลี่ยนเสื้อผ้าอาบน้ำชำระร่างกายทันที เสื้อผ้าที่ใส่ให้แช่ในผงซักฟอกที่มีความเข้มข้น ซักผึ่งแดดให้แห้ง

ด้าน นพ.วิชัย สติมัย ผอ.สำนักโรคติดต่อนำโดยแมลง กล่าวถึงกรณีที่มีผู้ป่วยบางรายเสียชีวิตจากโรคสครับ ไทฟัส ว่าเป็นเพราะบางคนไปพบแพทย์ช้า ไม่รู้ว่าตัวเองเป็นโรคนี้ หรือบางคนอาจป่วยด้วยโรคนี้พร้อมกับโรคอื่น ๆ แต่การรักษามุ่งแต่โรคอื่นไม่ได้รักษาโรคนี้ จึงทำให้อาการรุนแรงและเสียชีวิตแต่ ก็พบการเสียชีวิตได้น้อยมาก ตัวเองนั้นก็ เคยเป็นโรคนี้มาก่อน ตอนนั้นปวดศีรษะมาก เหมือนหัวจะระเบิด หูอื้อไปหมด ความจริงก็ไม่ได้ไปเดินป่า แต่ไปราชการในพื้นที่ห่างไกล ตัวไรก็อาจเกาะมากับขากางเกงแล้วกัดทำให้ป่วย ตอนแรกผมก็ไม่นึกว่าเป็นโรคนี้ นึกว่าเป็นมาลาเรีย แต่พอเห็นรอยแผลคล้ายบุหรี่จี้ที่ขาหนีบ ถึงรู้ว่าเป็นโรคนี้ เมื่อกินยาปฏิชีวนะไม่กี่วันก็หาย ดังนั้นอยากฝากไปยังพี่น้องประชาชนว่าไม่จำเป็นต้องไปเดินป่า หรือตั้งเต็นท์ในป่า แต่หากไปในพื้นที่เสี่ยง มีไรของสัตว์ฟันแทะอยู่ ก็อาจทำให้เป็นโรคนี้ได้เช่นกัน.